60 năm lịch sử European Cup/Champions League (Phần 2): Thể thức tạo nên nhà vô địch

Vô địch của các nhà vô địch

Dễ thấy nhất là trong một thời gian dài từ năm 1955 đến năm 1991, European Cup duy trì thể thức knock-out trước khi vòng bảng xuất hiện vào năm 1991. Theo thể thức knock-out, mỗi quốc gia chỉ có một đội bóng vô địch góp mặt, hoặc là hai nếu họ có thêm đội vô địch European Cup ở mùa giải trước.

Cụ thể hơn, trừ năm 1955 khi European Cup mới ra đời và theo lời mời của Gabriel Hanot, tổng biên tập của tờ L’Equipe tới 16 đội bóng, một số đội tham dự không phải là vô địch quốc gia. Trong khi đó, Chelsea của Anh bị Football League cấm khi Football League lo sợ European Cup có thể làm sao nhãng giải trong nước. Điều này đã giải thích tại sao người đứng đầu Football League, Alan Hardaker đã cho ra đời League Cup nhằm đánh bại giải đấu vào giữa tuần của UEFA. 60 năm qua, League Cup vẫn tồn tại nhưng European Cup thì đã trở thành giải đấu danh giá nhất cấp CLB của châu Âu.

Nhờ thể thức thi đấu đơn giản, số trận thi đấu ít và trải dài trong cả mùa bóng, chẳng hạn như vòng tứ kết khép lại trong tháng 2 nhưng đến tháng 4, vòng bán kết mới diễn ra hay chung kết được tổ chức vào tháng 6, một đội bóng có lực lượng mạnh như Real Madrid đã dễ dàng lên ngôi trong mùa giải đầu tiên và trong 4 mùa bóng liên tiếp sau đó.

Phải thừa nhận rằng, với sức mạnh tài chính và tầm nhìn xa của Chủ tịch Santiago Bernabeu, Real Madrid không chỉ có một sân vận động khiến cả châu Âu ghen tị mà còn có trong đội hình những cầu thủ tấn công tầm cỡ như Alfredo di Stefano từ Argentina, Hector Rial từ Uruguay hay Paco Gento. Nói như huyền thoại Raymond Kopa của Reims, đội đã thua Real Madrid trong trận chung kết của mùa giải 1955/56 với tỷ số 3-4:

“Sau những gì chứng kiến ở trận đấu này, tôi không hiểu tại sao Real Madrid lại cần tôi. Đội bóng của họ quá hoàn hảo”.

Real Madrid tiếp tục thống trị châu Âu trong những năm sau đấy. Hay nói cách khác là không ai chặn được Di Stefano. Ông ghi bàn một lần nữa trong thắng lợi trước Fiorentina năm 1957, 1958 trước Milan, và 1959 trước Reims. Và ấn tượng nhất là màn hủy diệt Eintracht Frankfurt 7-3 tại Hampden Park trước sự chứng kiến của 127.621 khán giả, trong đó có Alex Ferguson, người sau này dẫn dắt Man Utd.

Chức vô địch vào năm 1960 đã khép lại một chu kỳ thành công của Real Madrid và họ chỉ có thêm một danh hiệu nữa trong năm 1966 trước sự vươn lên của Benfica, Inter, các đội bóng từ Vương quốc Anh như Celtic và Man Utd, và trong thập niên 70 là Ajax, Bayern Munich với mỗi đội vô địch 3 năm liên tiếp. Từ cuối thập niên 70 đến giữa 80, European Cup là sự thống trị của bóng đá Anh, trước khi thảm họa Heysel xảy ra.

Mỉa mai ở chỗ là nếu cái chết của 39 CĐV tại Heysel, Bỉ, chấm dứt sự có mặt của các CLB từ xứ sở sương mù ở châu Âu trong 5 năm sau đó (riêng Liverpool là 6 năm), một thế hệ những nhà vô địch mới ngay lập tức đã xuất hiện như Steaua Bucharest của Romania, Porto của Bồ Đào Nha, PSV Eindhoven của Hà Lan, Red Star Belgrade của Nam Tư cũ và Barcelona của Tây Ban Nha. Tuy vậy, nếu nhìn lại 37 mùa giải, người ta sẽ chỉ nhắc đến Real Madrid, Benfica, Inter, Ajax, Bayern Munich, Liverpool, Milan với những giai đoạn thống trị mà không có một đội bóng nào sau này làm được.

Hay nói đúng hơn, Champions League và thể thức mới ra đời đã ngăn cản một đội bóng có thể vô địch trong 2 năm liên tiếp.

Lời nguyền Champions League

Chúng ta giờ đang ở năm thứ 23 của Champions League kể từ khi European Cup đổi tên và thay đổi thể thức vào mùa giải 1992/93. Mục tiêu của UEFA không gì khác là tăng sức hấp dẫn cho giải và tối đa hóa lợi nhuận thông qua việc để các đội bóng ra sân nhiều hơn bằng cách tạo ra không chỉ một mà hai vòng bảng.

Vì thế, nếu thể thức thi đấu của European Cup trước đó đơn giản bao nhiêu và tạo ra sức hấp dẫn ngay từ vòng 1 khi đương kim vô địch có thể bị loại chỉ sau 180 phút thì trong 23 năm Champions League, không dưới 8 lần UEFA thay đổi thể thức thi đấu. Nhìn qua thì Champions League có vẻ như chia đều cơ hội vô địch cho tất cả bởi quyền tham dự giờ không còn được gói gọn cho những đội vô địch quốc gia nữa mà cho cả các đội đứng thứ 2, thứ 3, thứ 4.

Thậm chí có thể đứng thứ 5, thứ 6, thứ 7 nếu như đội bóng đó vô địch Europa League và được vào thẳng vòng bảng Champions League ở mùa giải sau. Thế nhưng, thêm nhiều trận đấu cũng đồng nghĩa các đội bóng dễ bị vắt kiệt thể lực hơn. Để so sánh, Barcelona giành chức vô địch ở mùa bóng 2014/15 đã phải đá 13 trận tất cả hay cách đó 10 năm, Liverpool bắt đầu từ vòng loại thứ 3 và cho đến khi đăng quang ở Istanbul, đội bóng Anh đã đá tổng cộng 15 trận. Trong khi đó ở mùa giải cuối cùng của European Cup, 1991/92, Barcelona chỉ đá 11 trận và nên nhớ đây cũng là mùa giải UEFA bắt đầu thử nghiệm giai đoạn vòng bảng. Còn nếu đi ngược một mùa giải nữa, Red Star Belgrade vô địch chỉ với 9 trận.

Sự khác biệt về vài trận đấu như vậy tưởng là nhỏ nhưng lại là rào cản rất lớn để không một đội bóng nào có thể vô địch Champions League từ 2 năm liên tiếp trở lên, dù Real Madrid, Benfica, Inter, Ajax, Bayern Munich, Liverpool, Nottingham Forest hay Milan từng làm được trước đó ở European Cup.

Ít nhất thì Champions League mang đến cơ hội lớn hơn cho tất cả, khi nguy cơ bị loại sớm của các đội bóng lớn là rất nhỏ, với 13 đội bóng khác nhau vô địch trong 23 năm qua so với 19 đội trong 37 năm của European Cup. Tuy nhiên, do không có đội nào vô địch trong nhiều năm liên tiếp, người ta cũng không thể thấy được một dấu ấn thực sự nổi bật nào, dù cái tên được nhắc đến nhiều nhất trong những năm qua là Barcelona với 4 danh hiệu trong vòng 9 năm.

Còn tiếp…

Mạnh Hào 

Mùa giải 1991/92, Barcelona chỉ đá 11 trận và nên nhớ đây cũng là mùa giải UEFA bắt đầu thử nghiệm giai đoạn vòng bảng. Còn nếu đi ngược một mùa giải nữa, Red Star Belgrade vô địch chỉ với 9 trận.